Bonvesinus de Ripa: Vita scolastica

vv. 303-420


Cum bibis aut comedis, signo crucis omnia signes,
nomen Cristicole fac mereare tibi.
Dilige, iussa fave, metuas reverere parentes,
subiectus paciens verbera, verba feras.
plus eciam matri sis dulcis nulla retorquens
verba, nec existens ad sua iussa piger.
patri vel matri quisquis maledixerit, ecce
iussit eum merita morte perire Deus.
ut sis longevus terram super, est tibi scriptum:
"Diligito matrem diligitoque patrem".
iudicio Domini legitur vindicta ruisse
multa super natos, qui renuere patres.
Absolon est testis, subita qui morte peremptus.
egregio patri sponte rebellis erat.
de septem turba fratrumque triumque sororum
vindictam legitur morte tulisse Deum.
infestos matri mater maledixit et omnes
tacti continuo peste fuere gravi.
Quando tempus habes, missas audire frequenter,
ut videas Cristum Virgine matre satum
utque fide plena visum devotus adores,
ipsi commendes teque domumque tuam.
presbyteri digitis capias signacula demum,
illa, crede, die plus tibi tutus eris.
hoc iuvenis quidam monitu faciendo parentis
fugit ab iniuste perdicione necis,
vitavit foveam, quam proditor invidus egit,
in quam detractor incidit arte sua.
sancta sparsus aqua, signatus nomine trino
in templum Domini fac reverenter eas.
vertice velato vites intrare, facetus,
devotus, tacitus tramite iuris eas.
altari coram flexus reverenter adores.
"Regna Dei primo querite", Cristus ait.
si vis reginam per carmina nostra precari,
hec infra scripsi carmina sena tibi:
"Mater ave Cristi, sanctissima Virgo Maria,
partu post partum, sicut et ante, manens.
Virgo, que Cristum peperisti, lacte educasti,
me rege, me serva, me tueare potens.
me tibi commendo, me, Virgo, relinquere noli.
ne peream, Cristo funde, Maria, preces"
si forsan quisquam tibi prosit apostolus optas,
talia devota fundere verba prece:
"Sancte, rogare Deum digneris, apostole Cristi,
ut michi sit parcens debita cuncta, pius,
ut michi dignetur misereri, sedulus ores,
nunc regat hanc animam, denique salvet eam".
martyris auxilium si cuius querere gliscis,
quattuor hec infra dicere metra vales:
"Sancte Dei martyr, qui Cristi nomine passus
pugna presenti celica regna meres,
pro me funde preces, ut victis denique bellis
leta petat merito spiritus astra meus".
si confessoris cupis impetrare iuvamen,
istas contrito porrige corde preces:
"Inclite confessor, Cristi quoque serve fidelis,
qui dispensasti quinque talenta bene,
nunc a peccato, post mortem morte perenni
pro me fac precibus liberer ipse tuis".
auxilium sancte cuiusquam virginis optans
tales devoto pectore funde preces:
"Virgo, Dei martyr, que Cristi prorsus amore
carnis calcasti gaudia vana tue,
suppliciter Cristum pro me rogitare procures,
carnis ut ac anime sim sine labe mee".
cum Salvatoris crucifixi tactus amore
vis decorare crucem, sic reverenter ai:
"Salve, crux, in qua Cristus moriendo pependit
et per quam mundi tota redempta salus.
Criste Deus, qui factus homo pro crimine mundi
in cruce migrasti, fac miserere mei".
sic, si celestis quisquam, quicunque sit ille,
vis iuvet aut celi curia tota, cane:
"Pro me, sancte Dei, te queso, iugiter ora,
sancte Dei, precibus me tueare tuis".
"sit michi subsidium celestis curia tota,
spiritus ut vincat prelia cuncta meus"
Officium sanctum si vis audire moratus,
talem carpe locum, ne moveare rubens.
vocibus intentus divinis esto quietus
et tacitus. certo tempore surge, sede.
dumque fit officium, desistas sepe vagari
aut oculos circumvolvere quaque vagos.
cum spuis aut aliquid fedi de corpore pellis,
conculces caute, ni locus aptus erit.
tunc evangelii legitur cum leccio sancti,
pande caput, solitas fac tibi fronte cruces.
aures intentas verbis adhibeto salutis,
gracia sit Domino fine relata Deo.
Virginis auditum nomen reverenter honora,
auribus hec tibi vox dulce Maria sonet.
cum Iesu Cristi nomen canit ipse sacerdos,
flexa cervice fac reverenter idem.
presbyteri manibus tunc hostia quando levatur
- hostia facta Deus integer est et homo -,
tunc genibus flexis, capitis velamine dempto
carmina devote quattuor ista move:
"Cristi corpus, ave, sancta de Virgine natum,
viva caro, Deitas integra, verus homo.
salve, vera salus, via, vita, redempcio mundi,
liberet a cunctis nos tua dextra malis".
quando levat calicem manibus, cor surrige, iunctis
ac infra totidem carmina scripta feras:
"Cristi sanguis, ave, celi sanctissime potus,
unda salutaris crimina nostra lavans.
sanguis, ave, lateris Cristi de vulnere sparse,
in cruce pendentis unda salubris, ave".
vertice detecto cum sumis oscula pacis,
os tersum socio porrige nonque genam
et dic: "pax tecum". nec dedignare facetus
oscula pro Cristo pauperis atque senis.
quod faciunt alii sapiens imitare fideles,
fac bona sit populi vita magistra tibi.
presbyteri digitis capias signacula demum
vertice detecto, flexus utrumque genu.
si quid presbytero vel in ara forsitan offers,
recta tibi sit mens et reverenter agas.



305




310




315




320




325




330




335




340




345




350




355




360




365




370




375




380




385




390




395




400




405




410




415




420
Torna all'inizio